Onderzoek naar omgang met kritieke grondstoffen in Noord-Holland en Flevoland

Nederland en andere westerse landen zijn sterk afhankelijk van zogenoemde ‘kritieke grondstoffen’. Het besef hiervan is de afgelopen jaren toegenomen. Kritieke grondstoffen zijn belangrijk voor energieopwekking, de chemische industrie, voedsel en veiligheid, maar ze zijn beperkt beschikbaar. De vraag naar deze grondstoffen groeit sterk, onder meer door de energietransitie, terwijl de bronnen en de productie vaak buiten de Europese Unie zijn geconcentreerd. Veelal in landen met een zwak bestuur of in landen die geopolitieke invloed kunnen uitoefenen door hun controle over het aanbod van deze grondstoffen.

Ook de oorlog in Oekraïne heeft grote invloed op de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen in de EU, doordat deze oorlog aanvoerketens heeft verstoord en landen dwingt te zoeken naar meer betrouwbare leveranciers. Ook de toenemende rivaliteit tussen de VS en China vergroot de aandacht voor kritieke grondstoffen, omdat deze steeds meer begint te lijken op een geo-economische strijd om kritieke technologieën en grondstoffen.

Actie op verschillende niveaus

Dit groeiende besef leidt tot actie op verschillende niveaus. In de EU was dit aanleiding tot het aannemen van een Critical Raw Materials Act. In Nederland is een Nationale Grondstoffenstrategie opgezet.

Hoe kunnen we in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) strategisch omgaan met kritieke grondstoffen en wat is de rol van overheden daarbij? In reactie op de ontwikkelingen rond kritieke grondstoffen heeft de MRA samen met de provincies Noord-Holland en Flevoland aan het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) gevraagd om te inventariseren hoe het staat met de kwetsbaarheid van de MRA en hoe de regio kan werken aan het opbouwen van veerkrachtige en duurzame toeleveringsketens voor kritieke grondstoffen. De bevindingen zijn onlangs gepresenteerd in het rapport ‘Kritieke grondstoffen in Noord-Holland en Flevoland – Op weg naar veerkrachtige toeleveringsketens’.

Dit rapport wordt op 24 september 2025 besproken en daarna wordt ambtelijk een voorstel geformuleerd over het vervolg. Dit voorstel zal in het vierde kwartaal van dit jaar – met het rapport van HCSS – worden geagendeerd in de bestuurlijke MRA-platforms Economie en Ruimte.