MRA vraagt aandacht voor goede inpassing energie-infra in landschap

28-10-2022 Nieuws #duurzaamheid #economie #energietransitie #landschap #ruimte

De impact van de energietransitie op het landschap is groot. Tijdige afstemming over de inpassing van energie-infrastructuur op de schaal van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is dan ook noodzakelijk. Dat is een van de aanbevelingen uit een ruimtelijke verkenning, die is uitgevoerd in opdracht van het MRA-programma Metropolitaan Landschap. Een uitwerking hiervan is een ‘checklist’ voor de zorgvuldige ruimtelijke inpassing van de energie-infrastructuur in het landschap.

Samenwerking op de schaal van de regio biedt kansen voor ruimtelijke afwegingen in een groter gebied. Bij de energietransitie gaat het niet alleen om windmolens en zonnevelden, maar ook om bijvoorbeeld hoogspanningsmasten en opslagpunten. In de Verstedelijkingsstrategie van het Rijk en de MRA is de ruimtelijke impact daarvan op het landschap nog onvoldoende in beeld gebracht. Dit was aanleiding voor de ruimtelijke verkenning, als aanvulling op de Regionale Energiestrategieën. Daarin ligt het accent immers op de opwek, in de vorm van zon- en windenergie, en niet op de bijbehorende infrastructuur.

Oog voor het landschap

Uitbreiding van de energie-infrastructuur is noodzakelijk vanwege de energietransitie en de verdere verstedelijking in de MRA. De bovengrondse en ondergrondse energiebouwstenen hebben effect op zichtlijnen, bereikbaarheid, eenheid van groengebieden en mogelijkheden voor natuurontwikkeling. De ruimtelijke verkenning bevat ‘ontwikkelprincipes’ om die energiebouwstenen zorgvuldig in het landschap in te passen. Een actueel thema, omdat al op korte termijn concrete stappen worden gezet voor onder meer nieuwe hoogspanningsverbindingen en onderstations.

‘Als toch, dan zo’

Het is niet altijd mogelijk het landschap te ontzien. De verkenning gaan uit van het motto: ‘liever niet, maar als toch, dan zo’. Zo is een gereedschapskist gevormd van ontwikkelprincipes die helpen om visuele schade aan het landschap te beperken. Denk daarbij aan het uitgangspunt om open landschappen zo veel mogelijk te ontzien en te zoeken naar clustering bij industrieterreinen en langs randen van steden. En als dat niet mogelijk is: aansluiten bij bestaande structuren binnen het landschapstype en zoeken naar een helder ritme, met voldoende afstand van energiebouwstenen tot belangrijke zichtpunten.

Tijdig in gesprek

Inpassing van bouwstenen voor de energie-infrastructuur vraagt om tijdige afstemming met Rijk, provincies, gemeenten en netbeheerders. Tracékeuzes voor hoogspanningsleidingen doorsnijden immers meerdere gebieden en landschappen. Ervaring leert dat grondposities en financiële overwegingen soms al vroeg in het proces leidend zijn. Landschap is daarbij kwetsbaar, omdat economische belangen op korte termijn vaak zwaarder wegen dan duurzame keuzes voor natuur, landschap en leefbaarheid. Gezamenlijk optrekken binnen de MRA biedt kansen om bij de nieuwe energie-infrastructuur te kijken naar meerwaarde voor een groter gebied. Denk aan versterken van biodiversiteit en klimaatadaptief maken van landschappen. Op die manier kunnen andere prioriteiten en regionale opgaven elkaar versterken.

Checklist energie-infrastructuur

De samenwerkende overheden in de MRA vinden het van belang breder te kijken naar deze koppelkansen en de landschappelijke en ruimtelijke belangen in een vroeg stadium mee te wegen. Om deze ambities te borgen, ontwikkelde de MRA een checklist voor de zorgvuldige ruimtelijke inpassing van de energie-infrastructuur in het landschap. Gemeenten, provincies en netbeheerders kunnen deze checklist gebruiken bij hun ruimtelijke afwegingen.