Hoogleraar in aftrap podcastserie MRA: ‘Schaarste dwingt tot onvermijdelijke keuzes in regio’

De krapte op de arbeidsmarkt en personeelstekorten in tal van sectoren houden de komende twintig jaar aan. Deze schaarste, gecombineerd met een gebrek aan ruimte voor de grote opgaven op gebieden als woningbouw, energietransitie en klimaatadaptatie, dwingt tot onvermijdelijke keuzes in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dat zei prof. dr. Henri de Groot in de eerste podcast van de nieuwe serie Metropoolregio Actueel. Het helpt daarbij niet wanneer gemeenten elkaar als concurrenten beschouwen, zei de hoogleraar Regionaal Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Professor De Groot, bekend van de jaarlijkse publicatie ‘Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam’, beet het spits af van de podcastserie. In deze serie komt elke drie weken een onderwerp aan bod dat relevant is voor de nieuwe MRA Agenda. Deze agenda vormt de inhoudelijke basis van de samenwerking in de MRA. Hierin staan de ambities van de 30 gemeenten, 2 provincies en de Vervoerregio Amsterdam, die samen de MRA vormen. De nieuwe MRA Agenda wordt in het najaar van 2024 gepresenteerd.

Luister de podcast hier

De podcast duurt 25:38 minuten. Tekst loopt door onder de podcast.

Beperkingen door snelle vergrijzing

De regio staat voor grote uitdagingen die weliswaar op de lange termijn spelen, maar die ‘niet al te veel vertraging meer kunnen dragen’, zei De Groot. Als voorbeeld noemde hij een ‘trend die voor velen nog ongrijpbaar is’: de periode van snelle vergrijzing die we nu doormaken. ‘Allerlei vraagstukken die we in de Economische Verkenningen adresseren, zoals de tekorten op de arbeidsmarkt die alsmaar groter worden, zullen waarschijnlijk de komende twintig jaar alleen maar prangender worden’, zei de professor. ‘Dat is een heel belangrijke trend die iedereen tussen de oren moet krijgen, omdat die allerlei beperkingen met zich mee gaat brengen.’

Een tweede grote uitdaging die De Groot noemde, is de verduurzaming en de klimaatopgave. En een derde opgave is dat het economisch weliswaar goed gaat met de regio als geheel, maar dat niet iedereen daarvan profiteert.

Brede welvaart

De Groot brak een lans voor het concept van ‘brede welvaart’. Voor de econoom gaat dat begrip over ‘de grote vraagstukken in een wereld die onvermijdelijk door schaarste wordt gekenmerkt’ en de fundamentele keuzes die daarom moeten worden gemaakt. ‘En juist het onder ogen zien van die keuzes, en daarnaar handelen: dáár zit wat mij betreft het potentieel van het denken in termen van brede welvaart.’ Het is aan de politiek om deze keuzes te maken, zei De Groot.

De hoogleraar begrijpt dat het begrip ‘brede welvaart’ soms met scepsis wordt onthaald, omdat iedereen er een eigen definitie aan geeft. ‘Brede welvaart gaat pas werken op het moment dat we erkennen dat we voor een aantal heel grote uitdagingen staan. En dat we die het hoofd moeten bieden in een context waarin schaarste  in termen van arbeid en ruimte grenzen stelt aan wat mogelijk is. En waar sprake is van schaarste, is het enige wat je kunt doen: heel, heel scherpe keuzes maken. Dat betekent dat het uiteindelijk aan bestuurders is om na te denken over prioriteiten en fasering.’ Als gevolg van schaarste is het maken van ‘afruilen’ onontkoombaar, legde De Groot uit. ‘Als je meer van het één wil, krijg je minder van het ander.’

Elkaar iets gunnen

In de MRA is een van de grote uitdagingen om de arbeidsproductiviteit te bevorderen, doceerde de hoogleraar. We moeten daarbij denken aan een leven lang leren en omscholing: daar zit een enorm potentieel, zei De Groot. Het belang van innovatie en kennisinstellingen is ontzettend groot. En aan de bestuurlijke kant is de vraag of de bestuurders in de MRA elkaar weten te vinden om de grote vraagstukken in gezamenlijkheid op te pakken. Want gemeenten zien elkaar nu nog te veel als concurrent, ziet de professor. ‘Uiteindelijk zijn we één regio. De gemeenten kunnen grotere stappen zetten door elkaar af en toe ook wat gunnen. De concurrentie die ik soms ook zie tussen gemeenten, de afgunst: ik wens de bestuurders toe dat ze over hun eigen schaduw heen kunnen springen.’